Gnojni kašalj je ozbiljan znak da je vrijeme za posjetu ljekaru, jer može ukazivati na razvoj upale pluća, posebno ako ga prate simptomi poput visoke temperature, bolova u grudima i otežanog disanja. Pneumonija, odnosno upala pluća, predstavlja infekciju koja izaziva upalu u alveolama (zračnim vrećicama) jednog ili oba plućna krila, čime se ona pune tečnošću ili gnojem. To izaziva kašalj sa flegmom, groznicu, ponekad drhtavicu, te poteškoće u disanju. Pneumonija je jedno od najsmrtonosnijih oboljenja respiratornog sistema, a može biti izazvana različitim mikroorganizmima kao što su bakterije, virusi i gljivice.
Upala pluća može nastati u svim starosnim grupama, ali posebno je opasna za osobe sa oslabljenim imunološkim sistemom, starije osobe i decu. Ozbiljnost pneumonije može varirati, od blage do stanja opasnog po život, a najosetljiviji su novorođenčad, mala djeca, osobe starije od 65 godina i oni sa hroničnim zdravstvenim problemima.
Kako do upale pluća dolazi? Mnogo mikroorganizama može izazvati pneumoniju, a najčešće su to bakterije i virusi koji se prenose zrakom koji udišemo. Zdrav imunološki sistem obično sprječava infekciju, ali ponekad mikroorganizmi mogu proći kroz barijere imunološkog sistema, čak i kod osoba sa dobrim općim zdravljem.
Među uzročnicima pneumonije najčešće su:
Bakterije: Streptokok pneumonije je najčešći uzročnik bakterijske pneumonije, koja se često javlja nakon prehlade ili gripa, a može zahvatiti samo jedan deo pluća, što izaziva lobarnu pneumoniju.
Organizmi slični bakterijama: Mikoplazma pneumonije može izazvati pneumoniju koja se karakteriše blagim simptomima, pa pacijenti obično ne moraju biti na postelji.
Gljivice: Obično se javljaju kod osoba sa hroničnim bolestima ili oslabljenim imunitetom.
Virusi: Virusne pneumonije uzrokovane, na primjer, prehladom ili gripom, česte su među malom djecom, a virus COVID-19 je postao poznat po tome što uzrokuje upalu pluća koja može biti ozbiljna i potencijalno opasna po život.
Koji su simptomi pneumonije? Pneumonija ima nespecifične simptome kao što su groznica, umor, mučnina, gubitak apetita, bol u grudima, znojenje, drhtavica, kašalj, bolovi u mišićima i zglobovima, otežano disanje i glavobolja. Iako se ovi simptomi mogu pojaviti kod drugih bolesti, pneumonija obično traje duže i simptomi su izraženiji.
Da biste prepoznali razliku između pneumonije i prehlade ili gripa, potrebno je obratiti pažnju na trajanje i intenzitet simptoma. Pneumonija često traje duže, simptomi su ozbiljniji, a respiratorni problemi poput otežanog disanja, bolova u grudima i iskašljavanja gnoja, obično se javljaju u kasnijim fazama bolesti. U početku bolesti ispljuvak može biti oskudan, ali kako bolest napreduje, on postaje gnojan.
Dijagnoza pneumonije temelji se na kliničkom pregledu, rendgenskom snimanju pluća i laboratorijskim testovima koji mogu ukazati na prisustvo infekcije. Uz to, ljekar može odrediti i ispitivanje sputuma, kako bi izolovao uzročnika infekcije i propisao odgovarajuću terapiju.
- Tretman pneumonije zavisi od vrste infekcije koja je uzrokovala bolest. Bakterijske pneumonije obično se liječe antibioticima, dok virusne infekcije mogu zahtijevati antivirusne lijekove. U slučajevima atipične pneumonije, koja je izazvana mikoplazmom, osim antibiotika, često je potrebna i vitaminska terapija te povećan unos tečnosti.
Simptomatska terapija također je važna, a ljekari često preporučuju primjenu antipiretika za snižavanje temperature i lijekove koji olakšavaju iskašljavanje. Kod teških slučajeva, posebno kod starijih osoba ili osoba sa srčanim problemima, pneumonija može brzo postati životno ugrožavajuća.
Kada treba posjetiti ljekara? Ako osjetite bolove u grudima, poteškoće sa disanjem, temperaturu od 39°C ili više, ili imate uporni kašalj s gnojem, odmah potražite medicinsku pomoć. Osobe koje pripadaju rizičnim grupama (stariji od 65 godina, djeca ispod 2 godine, ljudi sa oslabljenim imunitetom ili kroničnim bolestima) svakako treba konzultirati ljekara čim se pojave simptomi.
Kako se pneumonija može spriječiti? Iako nije moguće potpuno eliminisati rizik, postoje načini da smanjite mogućnost zaraze. Vakcinacija protiv pneumokoka i gripe značajno smanjuje šanse za razvoj pneumonije. Takođe, održavanje lične higijene, prestanak pušenja i jačanje imunološkog sistema kroz zdrav način života, dobar san i pravilnu ishranu mogu smanjiti rizik od respiratornih infekcija koje mogu dovesti do upale pluća.
