Ožiljak od BCG vakcine je karakterističan znak među ljudima rođenim u bivšoj Jugoslaviji i mnogim drugim zemljama, i predstavlja značajan deo medicinske istorije i kolektivnog identiteta generacija. BCG (Bacillus Calmette-Guérin) vakcina je razvijena početkom 20. veka i ime je dobila po svojim tvorcima, Albertu Calmetteu i Camilleu Guérinu. Ova vakcina je bila ključni alat u borbi protiv tuberkuloze, teške i često smrtonosne bolesti.
Poreklo i značaj BCG vakcine
BCG vakcina je razvijena kao odgovor na sve veći problem tuberkuloze, koja je u to vreme bila jedna od vodećih uzroka smrtnosti. Cilj ove vakcine bio je da pruži zaštitu, posebno deci, od teških oblika bolesti kao što su tuberkulozni meningitis i diseminovana tuberkuloza. U Jugoslaviji, kao i u mnogim drugim zemljama, vakcina je postala deo standardnog imunizacionog programa, čime je značajno smanjena stopa oboljevanja od ove opasne bolesti.
Proces vakcinacije i formiranje ožiljka
BCG vakcina se najčešće primenjivala u prvih 48 sati nakon rođenja, putem intradermalne injekcije u gornji deo leve nadlaktice. Metoda intradermalne primene specifična je po tome što injekcija ulazi direktno ispod kože, što često dovodi do stvaranja karakterističnog ožiljka. Nakon aplikacije, na mestu injekcije se pojavljuje crvena papula, koja ponekad prelazi u gnojnu fazu, pre nego što na kraju ostavi ožiljak. Ovaj proces može trajati nekoliko nedelja, a ožiljak postaje vidljiv obično između 4 i 6 meseci nakon vakcinacije.
Smanjenje upotrebe BCG vakcine
Upotreba BCG vakcine danas varira u zavisnosti od prevalencije tuberkuloze u različitim zemljama. U zemljama sa niskom incidencijom tuberkuloze, vakcinacija BCG vakcinom je smanjena ili potpuno ukinuta. To objašnjava zašto mlađe generacije, posebno u zemljama sa razvijenim zdravstvenim sistemima, često nemaju ovaj ožiljak. Na primer, u mnogim zapadnoevropskim zemljama, BCG vakcinacija se više ne sprovodi rutinski, dok u drugim delovima sveta, gde tuberkuloza još uvek predstavlja značajan zdravstveni problem, vakcina se i dalje primenjuje.
Značaj ožiljka u kulturi i identitetu
Ožiljak od BCG vakcine postao je svojevrsni simbol generacija koje su rođene u određenim periodima i geografskim područjima. Ovaj ožiljak ne služi samo kao podsetnik na borbu protiv tuberkuloze, već je i deo kulturnog identiteta mnogih ljudi. Generacije rođene u bivšoj Jugoslaviji često prepoznaju jedni druge po ovom ožiljku, koji je na neki način simbol zajedničkog iskustva odrastanja u tom specifičnom vremenu i prostoru.
U tom smislu, ožiljak od BCG vakcine ima i emotivni značaj, jer povezuje ljude kroz sećanje na prošla vremena i zajedničke borbe. Mnogima je taj ožiljak bio i ostao znak zdravlja, zaštite, ali i simbol jednog sistema koji se brinuo o opštoj dobrobiti svojih građana. U vremenu kada je vakcinacija postajala sve važnija za javno zdravlje, ožiljak od BCG vakcine predstavljao je dokaz uspešne prevencije jedne od najsmrtonosnijih bolesti tog doba.
BONUS TEKST
Jedna od najzanimljivijih priča u svijetu prirode je fenomen “pjeskovitih rijeka” ili, preciznije, podvodnih rijeka koje teku ispod površine mora. Ove rijeke postoje zahvaljujući specifičnim geološkim uvjetima, a jedna od najpoznatijih nalazi se u Meksičkom zaljevu, u blizini obale Yucatána.
Ovaj fenomen nastaje kada slana voda iz mora prodre kroz porozno kamenje na morskom dnu, kao što su vapnenac i dolomit, te se pomiješa s podzemnim slatkovodnim izvorima. Voda bogata solima i drugim mineralima postaje gušća od okolne morske vode i počinje se kretati poput rijeke, stvarajući tok koji teče ispod površine mora.
Jedna od najpoznatijih podvodnih rijeka je tzv. “Cenote Angelita” u Meksiku, koja je zapravo podvodna pećina s rijekom sumporne kiseline koja teče njenim dnom. Ovaj prizor je toliko nevjerojatan da izgleda kao scena iz fantastičnog filma – na dubini od oko 30 metara, ronioci ulaze u sloj guste, tamne vode koji nalikuje rijeci. Ispod tog sloja, rijeka teče kroz šumu prepunu mrtvog drveća, stvarajući zapanjujući kontrast s kristalno čistom vodom koja okružuje ovaj fenomen.
Ronioci koji su imali priliku da zaronju u ove podvodne rijeke često opisuju iskustvo kao nešto potpuno nestvarno, gotovo kao da plove kroz paralelni svijet. Miješanje vode različite gustoće stvara iluziju oblaka koji plutaju ispod površine, dok se vegetacija čini kao da izrasta iz dna te “rijeke”.
Ove podvodne rijeke predstavljaju fascinantan primjer kako priroda može stvarati nevjerojatne i neočekivane pejzaže. One su također važna istraživačka područja, jer mogu pomoći naučnicima da bolje razumiju složene interakcije između slatke i slane vode, kao i procese koji oblikuju naš planet.
