Rak kostiju je vrsta malignog tumora koja se može razviti u bilo kojoj kosti u ljudskom telu, iako najčešće pogađa karlicu, kao i dugačke kosti ruku i nogu. Ovaj karcinom je prilično redak i čini oko 1% svih slučajeva raka, što ga čini retkim oboljenjem u odnosu na druge vrste karcinoma.
Međutim, postoji određena sreća u nesreći, jer benigni tumori kostiju, koji nisu maligni i ne šire se na druge delove tela, mnogo su češći od malignih tumora. Ove informacije dolaze sa stručnjaka sa klinike Mejo, koji ističu da su benigni tumori, uprkos tome što mogu izazvati nelagodnost, mnogo manje opasni u poređenju sa malignim.
Lečenje raka kostiju obuhvata nekoliko različitih opcija, ali najčešće se koristi hirurško odstranjivanje tumora. Ovaj tretman podrazumeva uklanjanje delova kosti koje su zahvaćene rakom, a u nekim slučajevima može biti potrebna i zamena kosti implantatima. Pored hirurškog lečenja, u zavisnosti od tipa i stadijuma karcinoma, mogu se koristiti i druge terapije kao što su hemioterapija (lečenje lekovima koji uništavaju kancerogene ćelije) i zračenje (korišćenje visokih doza radiacije kako bi se uništile ćelije raka).
Jedan od ključnih simptoma raka kostiju je bol, koji se obično javlja u zahvaćenoj kosti. Ako se bol u kostima manifestuje na određene načine, to može biti znak ozbiljnog problema.
Stručnjaci savetuju da se odmah obratite lekaru ukoliko bol:
- Prolazi i ponovo se javlja,
- Pogoršava noću,
- Ne ublažava se ni nakon uzimanja analgetika.
Postoji nekoliko različitih tipova raka kostiju, koji se razlikuju u zavisnosti od vrste ćelije u kojoj se rak razvija. Jedan od najčešćih tipova je osteosarkom, kod kojeg kancerogene ćelije formiraju kost. Osteosarkom najčešće pogađa decu i mlade ljude, naročito u kostima ruku i nogu, ali u vrlo retkim slučajevima može se razviti i izvan kosti, u tom slučaju se naziva ekstraskeletni osteosarkom. Drugi česti tip raka kostiju je hondrosarkom, kod kojeg se kancerogene ćelije razvijaju u hrskavici, a najčešće pogađa karlicu, ruke i noge. Hondrosarkom obično pogađa sredovečne i starije osobe. Juingov sarkom je još jedan tip raka kostiju, koji se obično javlja u karlici, rukama ili nogama, i najčešće pogađa decu i mlade ljude.
Iako nije u potpunosti jasno šta tačno uzrokuje rak kostiju, postoje neki faktori rizika koji mogu povećati verovatnoću da osoba razvije ovu bolest.
Neki od najpoznatijih faktora rizika uključuju:
Nasledni sindromi: Neki retki genetski sindromi koji se mogu preneti u porodici povećavaju rizik od razvoja raka kostiju. Najpoznatiji su Li Fraumenijev sindrom, koji povezuje više vrsta karcinoma, i nasledni retinoblastom, koji je tumor oka.
Padžetova bolest kostiju: Ova bolest se uglavnom javlja kod starijih osoba i povezuje se s povećanim rizikom od razvoja raka kostiju u kasnijim godinama.
Izloženost radijaciji: Osobe koje su bile izložene visokim dozama radijacije, kao što je radijacija koja se koristi u lečenju drugih oblika raka (radioterapija), imaju veći rizik od razvoja raka kostiju u budućnosti.
BONUS TEKST
Zanimljivost koja može iznenaditi mnoge ljude jest da su meduze jedan od najstarijih živih organizama na Zemlji. Meduze postoje već oko 500 miliona godina, što znači da su preživjele čak i najveće masovne izumiranja, uključujući onaj na kraju perioda krede kada su dinosauri izumrli. Ove fascinantne životinje ne samo da su preživjele kroz milijune godina, već su se i prilagodile svim promjenama u okolišu. Meduze su u osnovi sastavljene od 95% vode, a njihov oblik, bez mozga, srca ili kostiju, daje im gotovo neograničenu sposobnost preživljavanja u različitim uvjetima.
Jedan od najzanimljivijih aspekata meduza je njihov ciklus života. Mnoge vrste meduza mogu se regenerirati i vratiti u ranije stadijume svog razvoja, što im omogućava da teoretski žive “zauvijek”. Ovaj proces je poznat kao transdiferencijacija i zapravo omogućava meduzama da se vraćaju u svoje juvenilne oblike nakon što dostignu zrelu fazu. Ova sposobnost samoregeneracije daje meduzama gotovo neograničeni životni vijek, zbog čega ih znanstvenici često nazivaju “besmrtnima”. Ova nevjerojatna sposobnost preživljavanja i obnavljanja fascinira biologe i istraživače širom svijeta.
