Gvožđe je jedan od najvažnijih minerala za ljudsko zdravlje, neophodan za pravilan rad čitavog organizma.Nedostatak ovog minerala može imati ozbiljne posljedice a njegovo adekvatno prisustvo u organizmu direktno utiče na opštu dobrobit.
Gvožđe je esencijalni mineral od izuzetnog značaja za optimalno funkcionisanje ljudskog organizma. Ono predstavlja osnovni gradivni element hemoglobina – kompleksnog proteina koji se nalazi unutar crvenih krvnih zrnaca i koji igra ključnu ulogu u transportu kiseonika iz pluća do svih ćelija i tkiva u tijelu. Bez adekvatne količine gvožđa, čitav ovaj sofisticirani sistem prenosa kiseonika postaje otežan, što može dovesti do ozbiljnih posledica po zdravlje.
- Otprilike jedna četvrtina ukupne količine gvožđa u ljudskom tijelu nalazi se u aktivnom obliku, dok se preostali deo skladišti u rezervnim depoima, i to najčešće u formi mioglobina u mišićima, te u obliku feritina koji se čuva u vitalnim organima poput jetre, slezine i srca. Ova sposobnost tijela da po potrebi „rotira“ gvožđe, odnosno da ga raspoređuje tamo gde je najpotrebnije u datom trenutku, osigurava održavanje balansa i podržava vitalne funkcije u situacijama povećane potrošnje, fizičkog napora ili bolesti.
Međutim, kada organizam iz bilo kog razloga troši više gvožđa nego što ga unosimo putem ishrane ili kada postoje problemi sa apsorpcijom u crijevima, može doći do pojave nedostatka gvožđa – stanja koje je poznato kao sideropenija, a koje vremenom prelazi u anemiju. Anemija izazvana nedostatkom gvožđa manifestuje se nizom simptoma koji, ako se zanemare, mogu znatno narušiti kvalitet života.
Jedan od najranijih i najčešćih simptoma je izražen i hroničan umor, koji nije vezan za konkretan fizički napor. Ovaj umor zapravo predstavlja način na koji tijelo pokušava da nas upozori da mu nedostaje kiseonik, te da dalji fizički ili mentalni napori mogu iscrpiti preostale rezerve gvožđa i dovesti do pogoršanja stanja. Gvožđe je neophodno ne samo za mišiće već i za funkcionisanje mozga, pa njegov nedostatak može dovesti i do poremećaja pažnje, problema sa koncentracijom, vrtoglavice, pa čak i kratkotrajnih gubitaka svesti. Kada mozak detektuje manjak kiseonika, prirodno reaguje usporavanjem svojih funkcija kako bi zaštitio najosetljivije nervne centre.
- Dodatni pokazatelji da u organizmu možda vlada deficit gvožđa uključuju osećaj plitkog daha i kratak dah tokom najmanjih napora, bledilo kože i sluzokoža – posebno izraženo na unutrašnjoj strani donjih kapaka, na dlanovima ili u osnovi noktiju. Kod mnogih osoba, koža može delovati ispijeno i hladno, a nokti postaju lomljivi i skloni listanju.
Ukoliko primijetite neke od ovih simptoma, veoma je važno da se obratite ljekaru i zatražite detaljnu laboratorijsku analizu krvi kako bi se utvrdio nivo gvožđa, hemoglobina, kao i feritina – proteina koji predstavlja pokazatelj zaliha gvožđa u organizmu. Apsolutni nedostatak gvožđa obično se potvrđuje kada je nivo feritina manji od 30 mikrograma po litru (μg/L). Ipak, važno je napomenuti da feritin može biti povišen i u prisustvu zapaljenskih procesa u organizmu, pa se uvijek preporučuje da se uzmu u obzir i drugi parametri upale, poput C-reaktivnog proteina (CRP), kako bi se rezultati pravilno interpretirali.
Prevencija i liječenje nedostatka gvožđa najčešće uključuju promjenu ishrane – povećan unos namirnica bogatih gvožđem (poput crvenog mesa, džigerice, spanaća, mahunarki, orašastih plodova), uz adekvatnu kombinaciju sa hranom bogatom vitaminom C koji poboljšava apsorpciju. U težim slučajevima, neophodna je suplementacija pod nadzorom ljekara.
Voditi računa o nivou gvožđa znači brinuti se o energiji, otpornosti i vitalnosti čitavog organizma. Gvožđe nije samo mineral – ono je tihi čuvar života, snage i mentalne jasnoće.
