Tema stradanja Srba u notornom logoru u Aradu od 1914. do 1918. godine predstavlja osnovu za kratki dokumentarno-edukativni film iz serijala “Minijature”, koji je dostupan za gledanje na YouTube kanalu Ministarstva odbrane i Vojske Srbije. U sklopu svake minijature, od kojih će ukupno biti 60 u produkciji “Zastava filma”, na sajtu ministarstva dostupan je i propratni tekst, poput ovog koji je priredio potpukovnik dr Dalibor Denda, naučni saradnik beogradskog Instituta za strategijska istraživanja.
Kako ističe dr Denda, progon srpskog stanovništva sa teritorije Austrougarske monarhije započeo je odmah nakon ubistva prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu. Tokom izbijanja rata, postale su učestale internacije uglednih srpskih intelektualaca i lokalnog srpskog stanovništva iz pograničnih oblasti monarhije, uključujući Srem, južni Banat, Hercegovinu i istočnu Bosnu.
Radi internacije potencijalno nelojalnog stanovništva prema monarhiji, formirano je više logora 1914. godine, a među njima je ostao upamćen i logor u Aradu, tadašnjoj teritoriji Austrougarske, a danas deo Republike Rumunije. Prvi transporti interniraca ka aradskoj tvrđavi krenuli su ubrzo nakon početka rata, sa hapšenjem Srba u Beloj Crkvi i Pančevu. Bosanski i hercegovački transporti započeli su 10. avgusta 1914. godine. Tokom četiri godine rata, u Aradu je internirano oko 5.500 Srba iz Austrougarske monarhije, uključujući čitave porodice, uključujući i žene i decu.
Arad je služio i kao prolazni logor za srpske ratne zarobljenike tokom prve i druge austrougarske ofanzive na Srbiju 1914. godine, dok su im krajnja odredišta bili logori u austrijskom delu monarhije. Deo interniraca iz Srbije završio je u Aradu nakon okupacije državne teritorije krajem 1915. godine.
Uslovi u logoru bili su izuzetno teški, s mnogim internircima smeštenim u memljive podzemne hodnike, a epidemije tifusa i tuberkuloze harale su logorom. Veliki broj interniranih preminuo je zbog zlostavljanja, loše ishrane i loših higijenskih uslova. Preko 4.000 interniraca sahranjeno je na internirskom groblju pored tvrđave u Aradu.Od oko 3.300 interniranih Hercegovaca, samo je jedna trećina njih preživela i vratila se kući, svi podnoseći ekstremne uslove. Mnogi su preminuli zbog nelečene gangrene, a ukupno oko 4.500 srpskih interniraca izgubilo je život u ovom mučničkom periodu, pretrpavši fizičko i emocionalno zlostavljanje od strane logorskog osoblja.
