Najopasnija vrsta raka, od koje godišnje oboli blizu 7.000 ljudi u Srbiji, od kojih 4.600 oboli od njega, odnela je i život proslavljenog srpskog glumca Žarka Lauševića, koji je preminuo u 63. godini. Pre smrti, od ove teške bolesti pao je i proslavljeni glumac Nebojša Glogovac.
Od svih kancerogenih tumora, rak pluća je jedan od prva četiri najraširenija, rangirajući se iznad raka debelog crijeva, raka dojke kod žena i raka prostate kod muškaraca. Najteži tip raka pluća često se identificira kao mikroćelijski ili karcinom malih stanica. Unatoč svom nazivu, može se brzo širiti, često dovodeći do metastaza do trenutka postavljanja dijagnoze. Prema riječima prim. dr sci. med. Tatjana Radosavljević, specijalista pneumoftiziologije, pacijenti sa ovim oblikom raka često napreduju prebrzo da bi se lečili. Obično se primjećuju najčešći simptomi, ali postoji i izvanredan simptom.
Manifestacija i indikacije karcinoma pluća zavise od lokacije prvobitnog tumora, njegovog obima i mogućeg postojanja bilo kakvih metastaza. Tipično, rak pluća se identifikuje tokom rutinskih sistematskih pregleda i često je do tog trenutka u poodmakloj fazi razvoja. Prema riječima našeg govornika, problem je u činjenici da simptomi koji se obično povezuju s rakom pluća nisu samo indikativni za samu bolest. Isti simptomi mogu se manifestirati i kod drugih plućnih oboljenja, što otežava dijagnozu samo na osnovu ovih faktora.
Postoje različiti simptomi koji mogu potaknuti sumnju na rak pluća, kao što su kašalj, iskašljavanje, iskašljavanje krvi, otežano disanje, bol u grudima, promuklost i umor. Važno je napomenuti da je jedan od rjeđih simptoma raka pluća bol u ramenu, što ukazuje na Pancoast tumor. Nažalost, mnogi ljudi ne smatraju odmah rak pluća uzrokom bolova u ramenu i umjesto toga gube vrijeme tražeći fizikalnu terapiju. Mikrocelularni karcinom je prepoznat kao najvirulentniji oblik raka.
Rak pluća može se kategorizirati u tri različita tipa, od kojih svaki zavisi od vrste ćelija koje su podvrgnute malignoj transformaciji: adenokarcinom, karcinom skvamoznih ćelija i karcinom pluća malih ćelija. Štaviše, rak pluća se dalje može podijeliti u dvije kategorije: mikroćelijski i nemikrocelularni. Prema riječima liječnika, različite vrste raka imaju različite obrasce rasta i metode širenja, kao i različite alternative liječenja. Najbrže šireći i maligni karcinom pluća je mikrocelularni karcinom, koji ima veliku vjerovatnoću maligniteta i metastaza u susjedne i udaljene organe i tkiva. Adenokarcinom i karcinom skvamoznih ćelija, kao i određene kombinacije ova dva tipa, klasifikovani su kao nemikrocelularni karcinomi i generalno su manje biološki agresivni. Proces dijagnosticiranja stanja uključuje nekoliko koraka. Prvo, zdravstveni radnik će obaviti fizički pregled i prikupiti informacije o pacijentovoj istoriji bolesti. Oni također mogu naručiti laboratorijske testove, skeniranje slika ili druge dijagnostičke procedure kako bi pomogli identificirati osnovni uzrok simptoma. Kada se postavi dijagnoza, zdravstveni radnik će razgovarati o mogućnostima liječenja s pacijentom i razviti plan za upravljanje stanjem. Početni koraci u postavljanju dijagnoze uključuju temeljno ispitivanje i sveobuhvatnu analizu podataka. Nakon toga se provodi obavezan pregled pluća, koji uključuje rendgenski snimak. Ako je rak prisutan, to će biti naznačeno promjenama u obliku sjenčanja. Kada kašalj traje duže od dvije sedmice, neophodno je dokumentovati sve promjene na plućima. Da bi se dobile informacije o veličini, lokaciji i odnosu tumora prema drugim organima, neophodan je CT pluća, poznat i kao skener pluća. Uobičajeno je da se ovo skeniranje izvodi s kontrastom, a ključno je identificirati sve povećane limfne žlijezde.
Svi ovi faktori doprinose preciznijoj proceni stadijuma bolesti. U slučajevima kada se sumnja na prisustvo metastaza, medicinski stručnjaci će izvršiti skeniranje i glave i abdomena kako bi potvrdili ili isključili mogućnost. Utvrđivanje dijagnoze plućnog stanja zahtijeva pregled biopsije plućnog tkiva ili provođenje minimalno invazivne hirurške procedure poznate kao torakoskopija. Citološki pregledi sputuma i laboratorijske analize, uključujući rutinsko testiranje i testiranje tumorskih markera, također se provode kako bi se pomoglo u dijagnozi. Najpovoljnije šanse za oporavak imaju pacijenti koji su u mogućnosti da se podvrgnu hirurškim zahvatima. Nakon što je dijagnoza postavljena, sljedeći korak je utvrđivanje stadijuma bolesti. Klasifikacija karcinoma pluća ne-malih ćelija je klasifikovana od prvog do četvrtog stadija.
Najpovoljnija prognoza je rezervisana za pacijente čiji je tumor operabilan. Opseg operacije zavisi od stepena napredovanja i može obuhvatiti dio ili cijelo zahvaćeno pluća. Uobičajena je i primjena citostatika tokom liječenja, koji se primjenjuju u ciklusima. Radioterapija, koja uključuje korištenje zračenja, je još jedna održiva opcija liječenja. Pored toga, lekar primarne medicine dr Tatjana Radosavljević savetuje da svaki kašalj koji traje duže od dve nedelje treba da podstakne skeniranje pluća, a osobama starijim od 35 godina koje puše treba da se pregledaju pluća jednom godišnje.
